شاید تا به حال اسم ژئوتکستایل را هم نشنیده باشید، اما آ‌چنان با زندگی ما عجین شده است که اگر یک روز نباشد ممکن است نبود چیزی مهم را در دور و اطرافمان حس کنیم. ژئوتکستایل را می‌توان انقلاب صنعتی دوم نامید. از صنعت نفت و گاز گرفته تا کشاورزی و از همه مهم‌تر راه سازی، می‌توان ردپایی از آن را مشاهده کرد. اما ژئوتکستایل اصلا چیست، چرا انقدر مهم است و چه کاربردهایی دارد؟ در این مقاله از موکت همدان قصد داریم تا به مهم‌ترین سوالات موجود در این خصوص پاسخ دهیم.
ژئوتکستایل چیست؟
ژئوتکستایل Geotextile یکی از هشت محصول ژئوسنتتیک ها می‌باشد که نوعی از منسوجات نفوذپذیر محسوب شده و با استفاده از الیاف پلی استر یا پلی پروپیلن تولید می‌شود. امروزه از ژئوتکستایل برای ساخت و سازهای عمرانی و بهبود ویژگی‌های خاک استفاده می‌شود. ژئوتکستایل ها به طور گسترده در جاده سازی، زهکشی‌سازه ها، بنادر و… پروژه های مهندسی و عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده از ژئوتکستایل ها، قابلیت جداسازی آن‌ها می‌باشد و باعث می‌شوند تا در هنگام انجام عملیات، مصالح با یکدیگر مخلوط نشوند.
انواع ژئوتکستایل ها
ژئوتکستایل ها به طور کلی به پنج دسته بافته Woven، نبافته Nonwovwen، بافتنی Knitted، اسپان باند Spunbonded و بافته طنابی شکل Braided تقسیم می‌شوند که در ادامه به معرفی بیشتر هرکدام خواهیم پرداخت.
ژئوتکستایل پارچه ای بافته شده
ژئو تکستایل پارچه ای بافته شده Woven Fabric Geotextile مانند پارچه‌های معمولی تولید و روانه بازار می‌شود. در تولید ژئوتکستایل بافته شده از دو الیاف عمود بر یکدیگر استفاده می‌شود. الیافی که در امتداد طول پارچه قرار می‌گیرد را تار و الیاف عمود بر آن را پود می‌گویند.
ژئوتکستایل پارچه ای بافته نشده
ژئوتکستایل بافته نشده NonWoven Geotextiles پارچه ای شبیه به نمد می‌باشد که از الیاف مانند پلی استر و پروپیلن تولید می‌شوند و استحکام خود را در زمان نفوذپذیری بالای آب از دست نمی‌دهد، به همین دلیل امروزه از ژئوتکستایل بافته نشده در جاده سازی، ساخت سیستم‌های زهکشی و… استفاده می‌شود. ژئوتکستایل بافته نشده حاصل از به هم پیوستگی شیمیایی، ضخامتی معادل 3 میلیمتر دارد.
ژئوتکستایل بافتنی
روش تولید ژئوتکستایل بافتنی Knitted Geotextiles همانند بافتن کاموا می‌باشد و از هم در تنیدن حلقه های الیاف به وجود می‌آید.
ژئوتکستایل اسپان باند
فرایند تولید ژئوتکستایل اسپان باند Spunbonded Geotextiles را می‌تواند یکی از سریع‌ترین فرایندهای تولید پارچه‌های بافته نشده نامید. در این روش، رشته ها در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و سپس با گرما به یکدیگر متصل می‌شوند.
ژئوتکستایل بافته طنابی شکل
ساختار ژئوتکستایل بافته طنابی شکل Braided Geotextiles بسیار شبیه به ژئوتکستایل های بافته شده می‌باشد با این تفاوت که از این روش، بیشتر برای تولید ساختارهای طنابی شکل باریک استفاده می‌شود.
الیاف تشکیل دهنده ژئوتکستایل
به طور کلی الیاف مورد استفاده در محصولات ژئوتکستایل به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شود، اما بیشتر از الیاف مصنوعی استفاده می‌شود.
الیاف طبیعی
الیاف طبیعی از منابعی مانند گیاهان، دانه‌ها، پوست و… به وجود می‌آید.
الیاف مصنوعی
امروزه بیشترین تولید ژئوتکستایل ها توسط الیاف مصنوعی انجام می‌شود، اما به غیر از پلی استر و پلی پروپیلن، الیاف دیگری هم مانند پلی اتیلن، پلی آمید و پلی اتیلن ترفتالات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ویژگی های ژئوتکستایل چیست؟
ویژگی‌های ژئوتکستایل را می‌توان به 5 مورد: جداکنندگی، فیلتراسیون، محافظت و تقویت خاک دسته بندی کرد که در ادامه به بررسی هر کدام از این موارد خواهیم پرداخت.
جداکنندگی
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ژئوتکستایل را می‌توان قابلیت جداکنندگی آن دانست. ژئوتکستایل با جداسازی خاک از سنگ ها، مقاومت خاک را حفظ می‌کند. از این ویژگی در موقعیت های دیگری مانند موارد زیر نیز استفاده می‌شود.
- زیرسازی جاده ها و فرودگاه ها
- زیرسازی خطوط راه آهن
- محل دفن زباله ها
تقویت خاک
در این روش با ورود الیاف ژئوتکستایل به خاک، تحمل بار آن بالا می‌رود. این مورد بسیار شبیه به ساخت ساختمان با میلگرد و بتن می‌باشد. با این روش حتی می‌توان بنا یا سازه را حتی بر روی خاک های سست نیز بنا کرد.
آب بندی
اضافه کردن یک لایه ژئوتکستایل نبافته، میان آسفالت قدیمی و جدید، باعث می‌شود تا یک لایه ضد آب بسیار قوی ایجاد شده و جریان آب را در آسفالت جدید به حداقل برساند.
فیلتراسیون
فیلتراسیون یا فیلترینگ امروزه کاربردهای بیشماری در علم مهندسی دارد از جمله این کاربردها می‌توان به زهکشی لبه پیاده رو یا خیابان ها اشاره کرد.
کنترل فرسایش خاک
کنترل فرسایش خاک قطعا یکی از مهم ترین دلایل استفاده از ژئوتکستایل در سواحل و اسکله‌ها می‌باشد. این محصول با کنترل ضربات امواج در سواحل باعث جلوگیری از تخریب بتن آرمه می‌شوند. امروزه بسیاری از کشورها برای جلوگیری از فرسایش خاک در سواحل خود، از ژئوتکستایل استفاده می‌کنند.
محافظت
از ژئوتکستایل ها می‌توان به عنوان عایق رطوبتی در استخرها، برای محافظت از لایه ژئوممبران استفاده کرد. در این روش، ژئوتکستایل قبل از لایه ژئوممبران بر روی زمین پهن می‌شود تا بتواند از لایه ممبران در برابر آسیب های احتمالی محافظت نماید و باعث افزایش عمر و کیفیت استخر شود.
کاربرد ژئوتکستایل چیست؟
کاربردهای فراوان ژئوتکستایل در صنایع مختلف، امروزه به مهندسین کمک کرده تا بتوانند خدمات بهتری به شهروندان ارائه دهند. در قسمت زیر به برخی از این کاربردها خواهیم پرداخت.
احداث راه
همانطور که اشاره شد ژئوتکستایل ها باعث افزایش مقاومت و کشش خاک می‌شوند، به همین دلیل امروزه از ژئوتکستایل ها به طور گسترده در احداث راه ها استفاده می‌شود.
زیرسازی و ساخت مسیر راه آهن
یکی از کاربردهای ژئوتکستایل جداسازی خاک از لایه های زیرین خود، بدون اینکه مانع از گردش آب در میان آن‌ها شود می‌باشد، همچنین می‌تواند باعث جلوگیری از ناپایداری های موجود خاک در هنگام حرکت قطارها شود.
کشاورزی
در زمستان و با بارش های سنگین از ژئوتکستایل نبافته برای کنترل گل و لای استفاده می‌شود تا حرکت ماشین آلات کشاورزی و حیوانات با مشکل مواجه نشود.
صنعت نفت و گاز
یکی از مهم ترین کاربردهای ژئوتکستایل را می‌توان حفاظت از مخازن زیرزمینی نامید، استفاده از آن باعث می‌شود تا خطر نشت مواد در مخازن زیرزمینی به حداقل رسیده و همچنین هزینه نگهداری نیز کاهش پیدا کند.
ژئوتکستایل محافظ ژئوممبران
ژئوتکستایل ها با داشتن ظاهر نمدی و ضخامت های مختلف در برابر فشار از خود واکنش کششی نشان داده و می‌توانند از رسیدن آسیب به ژئوممبران ها جلوگیری کنند.
گود برداری ساختمان ها
برخی اوقات، نیاز است تا برای ساخت یک ساختمان، گودبرداری عمیق صورت گیرد، به همین منظور از ژئوتکستایل ها برای مهار آب های زیرزمینی استفاده می‌شود.
جمع بندی
ژئوتکستایل ها انقلابی بزرگ را صنعت مهندسی آغاز کردند و باعث شدند تا مهندسین بتوانند خدماتی بسیار بهتر از قبل را به مردم ارائه دهند. امروزه در کشور ما هم انواع ژئوتکستایل با تکنولوژی روز دنیا تولید می‌شود تا بتواند کار را برای بسیاری از بخش‌ها مانند: کشاورزی، راه سازی، نفت و گاز و … آسان تر کند. همدان موکت محصولات ژئوتکستایل خود را با تکنولوژی DILO آلمان و بر اساس استاندارد ASTM تولید می‌کند و همچنین با داشتن متخصصان مجرب و آزمایشگاه مجهز، محصولات تولید شده را همیشه مورد آزمایش و بررسی قرار می‌دهد. در ادامه از شما دعوت می‌کنیم تا مقاله تفاوت ژئوتکستایل و ژئوگرید را مطالعه کنید.