ممکن است فکر کنید صنعت نساجی و تولید الیاف، هیچ ارتباطی با صنایعی نظیر مهندسی عمران یا مهندسی خاک نداشته باشد. منطقی به نظر میآید. ظاهرا هیچ وجه اشتراکی میان دو صنعت وجود ندارد. یکی مشغول به تولید الیاف نرم و منعطف و لطیفی نظیر پارچه است و دیگری مشغول کار با سخت‌ترین و زمخت‌ترین بخش‌های تمدن امروز یعنی آسفالت، بتن، پل و از این قبیل.
اما مدتی است این دو صنعت بزرگ، یک ارتباط قوی با هم شکل داده‌اند. برخی الیاف تولیدی توسط صنعت نساجی با ورود به حوزه بتن یا راهسازی، موجب تقویت خواص خاک یا بتن می‌شود. این موضوع، پلی بین نساجی و عمران به حساب میآید. این پل اما خود دارای چند شاخه است. ژئوتکستایل و ژئوگرید، دو مورد از این شاخه‌ها هستند.
در این مقاله، قصد داریم تفاوت ژئوتکستایل و ژئوگرید را بیان کنیم و ببینیم هر کدام چه کاربردها و مزایایی دارند. اگر به دنبال شناخت این دو ماده و تفاوت بین آنها هستید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
ژئوتکستایل چیست؟
ژئوتکستایل در واقع از ترکیب دو کلمه ژئو و تکستایل حاصل شده که به معنای پارچه‌های مخصوص زمین است. طبق این ترجمه لفظی، ژئوتکستایل یک بافت مصنوعی می‌باشد که بیشترین کاربرد را در تقویت خاک و بهبود ویژگی‌های آن دارد. در صورتی که خاک به یک لایه از بافته های این محصول مجهز شود، می‌تواند قابلیت‌های بیشتری از خود نشان دهد. بیشترین کاربرد این ماده در ساخت جاده‌ها زیرسازی خطوط راه‌آهن، ساخت پل‌ها، سدسازی و صنعت تفکیک و دفن زباله است.
مزایای استفاده از ژئوتکستایل
به صورت خلاصه می‌توان مزایای زیر را برای ژئوتکستایل نام برد:
- مقاومت کششی
- مقاومت گرمایی
- وزن کم
- نفوذپذیری
کاربردهای ژئوتکستایل
بی‌دلیل نیست که بافته‌های مصنوعی تا این حد در بین صنایع عمرانی جا خوش کرده‌اند. مزایای فراوان ژئوتکستایل، وجودش در محیطی مملو از خاک، سیمان و آسفالت را توجیه‌پذیر می‌نماید. برخی از این ویژگی‌ها عبارت‌اند از:
ایجاد مرز حائل بین دو ماده
در صنایعی نظیر راهسازی یا دفع زباله، بسیار مهم است که لایه‌های یک بخش از زمین به هیچ عنوان مخلوط نگردند. مثلا خاک بخش رویی جاده با خاک زیرین ترکیب نشوند. در این حالت، بین دو لایه زمین یک لایه ژئوتکستایل استفاده می‌شود تا خاصیت جدایش این ماده، مانع از اختلاط گردد.
خاصیت فیلترینگ مایع
با توجه به وجود سوراخ‌های ریز متعدد روی سطح پارچه، عبور مایع از این منسوجات منجر به فیلتر شدن آن و جداسازی برخی ذرات از مایع مورد نظر خواهد شد.
آب‌بندی سازه‌ها
هنگامی که یک لایه پارچه با ضخامت بالا بین دو جداره آسفالت یا اجزای راه استفاده می‌شود، تا حدی جلوی نفوذ آب به لایه‌های پایین‌تر را می‌گیرد و به عمر جاده می‌افزاید. این کاربرد ژئوتکستایل موجب شده تا از آن در سدسازی هم استفاده شود.
تقویت خاک
اغلب الیاف مصنوعی با ورود به حوزه عمران، یک خاصیت تقویتی و مقاومت کششی ایجاد می‌کنند. علاوه بر ژئوتکستایل، الیاف پلی‌پروپیلن نیز در بتن چنین خاصیتی به وجود می‌آورند.
ژئوگرید چیست؟
پس از اینکه به صورت خلاصه با ویژگی‌ها و مزایای ژئوتکستایل آشنا شدید، به سراغ دومین ماده یعنی ژئوگرید میرویم. ژئوگرید نیز یک نوع از مواد ژئوسنتتیک است که از الیاف پلی‌پروپیلن یا سایر پلیمرهای تولیدی در نساجی به دست میآید. این ماده نیز نحوه اجرایی مشابه با الیاف ژئوتکستایل دارد اما کاربرد آن با ژئوتکستایل کمی متفاوت است. صنایع راهسازی، پلسازی و دیوارسازی مهمترین میادین فعالیت ژئوگرید می‌باشند.
مزایای استفاده از ژئوگرید
خاصیت مقاومتی و استحکام‌بخشی ژئوگریدها به خاک، اصلی‌ترین مزیت آنهاست. ژئوگریدها می‌توانند بیشینه توان بارگذاری خاک را به طرز محسوسی افزایش دهند و از سطحی که قابلیت تحمل وزن چند انسان را ندارد سطحی بسازند که برای عبور وسایل نقلیه نیز مناسب باشد.
البته در کنار این ویژگی، مزایای دیگری نیز برای ژئوگرید وجود دارد. هزینه کم، سهولت اجرا، مقاومت دمایی بالا، خاصیت ضدزلزله و خاصیت ضدخوردگی تنها بخشی از مزایای این بافته سودمند می‌باشند.
تفاوت ژئوتکستایل و ژئوگرید
با توجه به مواردی که در بخش‌های قبلی بیان کردیم، می‌دانیم که هر دو نوع الیاف ژئوتکستایل و ژئوگرید دارای خاصیت استحکام‌بخشی به خاک، تقویت آن در برابر تغییرات شدید دمایی و افزایش مقاومت آن در برابر خوردگی و فرسایش هستند. همچنین هر دو بافت قابلیت اجرای نسبتا آسان و بدون دردسر را دارند. اما تفاوت ژئوتکستایل و ژئوگرید چیست؟
ژئوتکستایل اگرچه دارای خواص استحکامی و مقاومتی خوبی است، اما کاربردهای دیگری نظیر فیلتر کردن خاک، جلوگیری از اختلاط لایه‌ها و خواص آب‌بندی نیز دارد. این در حالیست که ژئوگرید تنها برای تقویت خواص مقاومتی به کار می‌رود اما این کار را بسیار بهتر از محصولات ژئوتکستایل انجام می‌دهد؛ به عبارت دیگر، ژئوگرید خاک را به بهترین شکل تقویت می‌کند در حالی که ژئوتکستایل در زمینه حفاظت از لایه‌ها در برابر اختلاط و جریان رطوبت و… عملکرد بهتری دارد.
جمع‌بندی
ژئوتکستایل و ژئوگرید به عنوان دو نوع از بافته‌هایی که در امور عمرانی کاربرد دارند و خواص جدیدی به خاک می‌بخشند، از مهمترین تولیدات صنعت نساجی و عمران به حساب می‌آیند. در این مقاله، هر دو مورد گفته شده را به صورت مختصر بررسی نموده و ویژگی‌های آنها را برشمردیم، سپس به تفاوت‌های این دو بافت کاربردی در حوزه عمران پرداختیم تا دید خوبی در مورد این دو محصول به شما داده باشیم